Gminna Biblioteka Publiczna w Cegłowie to instytucja z wieloletnimi tradycjami. Pierwszą bibliotekę uruchomiono kilka lat przed wybuchem II wojny światowej, co pamiętają jeszcze starsi mieszkańcy Cegłowa. Najwcześniejsza udokumentowana data to rok 1937. W okresie wojennym biblioteka przestała funkcjonować aż do roku 1949. Na mocy Dekretu o bibliotekach z dnia 16 I 1949 roku rozpoczęła oficjalną działalność jako „Gminna Biblioteka Publiczna w Cegłowie” w ramach ogólnokrajowej sieci bibliotek publicznych. Kolejne reorganizacje administracyjne kraju przynosiły zmiany organizatora i nazewnictwa placówki. W latach 1954-1973 była to więc biblioteka gromadzka, później zaś znów działała jako biblioteka gminna. W latach 1954-2001 istniała również biblioteka w Kiczkach, najpierw była gromadzką biblioteką, potem filią biblioteki w Cegłowie. Od 1975 roku instytucją sprawującą nadzór merytoryczny była Biblioteka Wojewódzka w Siedlcach.
Powołanie w 1990 roku samorządów terytorialnych spowodowało też zmiany w organizacji bibliotek gminnych. Biblioteka Gminna w Cegłowie została formalnie zarejestrowana w gminnym rejestrze jako samorządowa jednostka kultury. Nadzór merytoryczny nad biblioteką sprawuje Biblioteka Publiczna m.st. Warszawy – Biblioteka Główna Województwa Mazowieckiego, bezpośrednio zaś Miejska Biblioteka Publiczna w Mińsku mazowieckim, która pełni funkcję biblioteki powiatowej.
LOKAL I WYPOSAŻENIE
Lokalizacja Gminnej Biblioteki w Cegłowie zmieniała się wielokrotnie na przestrzeni lat. Pierwsze udokumentowane informacje, mówiące o początkach działania cegłowskiej książnicy, pochodzą z Księgi zebrań Ochotniczej Straży Pożarnej w Cegłowie. W protokole nr 48 z 7 marca 1937 roku znajduje się zapis, iż do Zarządu Straży wpłynęło pismo Rady Gromadzkiej osady Cegłów o przyjęcie do lokalu straży biblioteki gromadzkiej: przyjęto i postanowiono dać lokal na bibliotekę bezpłatnie i na czas nieograniczony.
Wojna przerwała działalność biblioteki. Wznowiono ją w tym samym miejscu dopiero w 1949 roku. W 1961 roku siedzibą biblioteki został lokal (również w budynku prywatnym) przy ul. T. Kościuszki 15. Był to drewniany dom mieszkalny, w którym biblioteka zajmowała początkowo jedno (25m2), później dwa pomieszczenia o łącznej powierzchni 42 m2. Warunki były trudne ze względu na ciasnotę ( np. w r.1986 księgozbiór liczył ponad 11 tys. woluminów) i brak miejsca na czytelnię. We wrześniu 1990 roku nastąpiła krótkotrwała zmiana lokalu (w domu p.Kazimierczyka na ul. Kościuszki), po roku bibliotekę przeniesiono do budynku Urzędu Gminy. Rozrastający się księgozbiór szybko zapełnił zajmowane pomieszczenia. Na początku 2005 r., dzięki staraniom samorządowej administracji Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego przyznał dotację w zakresie „Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego”. Realizacja projektu obejmowała „Modernizację i rozbudowę z adaptacją na potrzeby Gminnej Biblioteki Publicznej drewnianego budynku w Cegłowie”, którego celem jest „Zaspokojenie potrzeb społecznych i kulturalnych”. Dzięki temu już w grudniu 2006 r. można było przenieść siedzibę biblioteki i jej 21500 zbiorów książkowych do obecnej lokalizacji przy ul. Piłsudskiego 22, gdzie na 130 m2 powierzchni znalazła miejsce wypożyczalnia dla dzieci i dorosłych, czytelnia książek i prasy oraz czytelnia internetowa.
Rozbudowa 2017
Od tamtej pory upłynęła dekada, zbiory i potrzeby lokalowe ciągle rosły i w związku z tym podjęto starania o środki na rozbudowę placówki. Dzięki współpracy ówczesnej Dyrektor Danuty Grzegorczyk z władzami gminnymi powstał projekt nowego przestronnego budynku bibliotecznego. W 2016 r. udało się pozyskać fundusze w wysokości 1 823 088 zł z Narodowego Programu Rozwoju Czytelnictwa, Priorytet 2: Infrastruktura bibliotek 2016-2020, na „Rozbudowę i przebudowę Gminnej Biblioteki Publicznej w Cegłowie”. Koszt ogólny zadania wyniósł blisko 2 460 000 zł. Na potrzeby biblioteki dokupiona została dodatkowa działka, co dało łącznie blisko 0,5 ha do zagospodarowania. Prace budowlane trwały cały 2017 rok. W ich wyniku nasza instytucja dysponuje obecnie budynkiem o powierzchni 372 m2 oraz 845 m2 tarasów przeznaczonych na działalność biblioteczną (łącznie 1217 m2 powierzchni). Inwestycja obejmowała remont i przebudowę dotychczasowych pomieszczeń biblioteki oraz dobudowę budynku bliźniaczego, połączonych łącznikiem i tworzących jedną, funkcjonalną całość. Wszystko to na jednym poziomie, co jest dodatkowym ułatwieniem dla korzystających. Nowa część dopasowana została stylem do istniejącego budynku, dzięki czemu bardzo ładnie komponuje się z architekturą ulicy, przy której obiekt się znajduje. W rozbudowanym lokalu znalazła miejsce: przestronna i widna wypożyczalnia książek, kącik zabawowo-czytelniczy dla dzieci, czytelnia prasowa oraz internetowa, a także czytelnia z księgozbiorem podręcznym. Sala czytelni, posiadająca rozbudowany sprzęt multimedialny, wykorzystywana jest także do organizacji spotkań i imprez czytelniczych. Aby zyskać więcej wolnej przestrzeni wykorzystano tu regały przesuwne na księgozbiór podręczny. Dzięki temu można było wygospodarować miejsce na kącik regionalny, gdzie obok regionaliów książkowych eksponujemy zbiory rzeczowe.
Zastosowane rozwiązania architektoniczne pozwalają na swobodny dostęp do 29 000 zbiorów bibliotecznych (2018 rok) oraz komfortowe warunki uczestnictwa w różnorodnych spotkaniach i zajęciach kulturalnych dla wszystkich chętnych. Dodatkowym atutem jest kolorystyka i materiały zastosowane w budynku. Jasne i ciepłe, pogodne barwy, elementy ceglane i drewniane, wykorzystanie obrazów lokalnych twórców, nadają wnętrzu swoisty i niepowtarzalny klimat.
Nowatorskim rozwiązaniem, jest umieszczona przy frontowym wejściu wrzutnia, która umożliwia całodobowy zwrot książek, niezależnie od godzin pracy biblioteki. Jest to wygodne i – z perspektywy półrocznego już użytkowania wiemy, że bardzo dobrze sprawdzające się wyjście, szczególnie dla czytelników pracujących (blisko 45% ogółu) i dojeżdżających do zakładów pracy poza Cegłowem.
Pozyskane środki finansowe umożliwiły też zagospodarowanie całego, blisko 0,5 hektarowego terenu należącego do biblioteki. Bezpośrednio z sali czytelni zastosowano dogodne wyjście na patio, gdzie wydzielona została czytelnia letnia, wyposażona w stoliki i wygodne, ogrodowe krzesełka, ocienione dużymi parasolami. Z drugiej strony budynku wybudowano taras historyczno-dydaktyczny zwieńczony wydzielonym podestem scenicznym z kostki brukowej, który podczas różnych zajęć staje się plenerową szachownicą. Na tarasie, opadającym trzema szerokimi stopniami w kierunku sceny, umieszczono kilkanaście ławek ogrodowych w otoczeniu wielkolistnych drzewek, umieszczonych w drewnianych donicach. Wszystko to powoduje, że miejsce sprawdza się doskonałe na plenerowe spotkania i imprezy (np. obchody święta Konstytucji 3 Maja, Dzień Ziemi, Dzień Dziecka i Rodziny), także różnego rodzaju warsztaty czytelnicze, a w okresie letnim np. seanse „Kina na leżakach”. Na co dzień mieszkańcy chętnie tu przychodzą po prostu po chwilę odpoczynku i relaksu.
Z tarasu do końca placu poprowadzony jest utwardzony chodnik, wzdłuż którego umieszczono szereg zamykanych gablot – miejsce do promowania naszych działań. Dalsza część placu wykorzystana jest jako miejsce rozrywki: plac zabaw dla dzieci i plenerowa siłownia. Dogodny dostęp z dwóch równoległych ulic, z miejscami parkingowymi z obu stron, sprzyja temu, że miejsce to jest stale i chętnie odwiedzane przez dzieci i dorosłych.
Od 1997 r. praca bibliotekarzy wspomagana jest przez sprzęt komputerowy, co ułatwia i przyspiesza prace biblioteczne w zakresie gromadzenia, opracowania i udostępniania zbiorów, a także wyszukiwania i obiegu informacji. Pracujemy w systemie bibliotecznym MATEUSZ. Obecnie biblioteka dysponuje 10 komputerami, z czego dla czytelników przeznaczonych jest 5 zestawów z dostępem do Internetu i pełnym oprogramowaniem. Ponadto placówka posiada kserokopiarkę, drukarkę i skaner.
PRACOWNICY
Przez wiele lat funkcjonowania Gminnej Biblioteki Publicznej w Cegłowie była tu jednoosobowa obsada pracownicza ze względu na stosunkowo niewielki księgozbiór i liczbę czytelników. Dopiero w połowie lat 80. XX w., po likwidacji Gminnego Ośrodka Kultury, wraz ze wzrostem liczby książek, czytelników, a także zróżnicowaniem zadań, przyznano bibliotece drugi etat.
Pierwszą bibliotekarką, twórczynią podstaw cegłowskiej biblioteki była Leokadia Kuczborska, posiadająca teoretyczne i praktyczne przygotowanie do zawodu. Ukończyła gimnazjum i roczny Korespondencyjny Kurs Bibliotekarski oraz przez wiele lat samodzielnie organizowała i propagowała działalność książnicy w środowisku. Zbiory biblioteczne były udostępniane przez sześć dni w tygodniu po cztery godziny. Na wsiach w obrębie gminy prowadzono też od 9 do 14 punktów bibliotecznych.
Z chwilą przejścia na emeryturę Leokadii Kuczborskiej, od grudnia 1959 roku przez następne dziesięciolecie, kadra w bibliotece zmieniała się kilkakrotnie. W latach 1960-1964 placówkę prowadziła Małgorzata Majewska. W kolejnych trzech latach pracowały: Kazimiera Tomaszewska i Hanna Mystkowska.
W 1968 roku pracę w bibliotece podjęła Jadwiga Kalisz, która kierowała nią do końca 2007 roku. Ukończyła dwuletni Korespondencyjny Kurs Biblioteczny (odpowiednik dzisiejszego Studium Bibliotekarskiego), a także posiadała wyższe wykształcenie pedagogiczne (ze specjalnością kulturalną). Od chwili objęcia stanowiska kierownika konsekwentnie realizowała zamierzone cele rozwoju placówki największy nacisk kładąc na zbiory i zaplecze techniczne biblioteki. Biblioteka, która jest jedyną zinstytucjonalizowana placówką kulturalną na terenie gminy, prowadzi także działalność popularyzującą książkę i czytelnictwo w środowisku.
Na początku 1986 roku biblioteka gminna uzyskała drugi etat (Jan Trzeciak), od października 1988 roku, jego miejsce zajęła Małgorzata Śluzek, która pracuje do dziś w tej placówce. W trakcie przerwy w pracy M. Śluzek, spowodowanej kilkumiesięcznym urlopem wychowawczym, w bibliotece pracował Radosław Chmielewski (od XI 1996 do X 1997r.) i Małgorzata Adamiak (X-XII 1997r.).
W styczniu 2008 r. wraz z przejściem na emeryturę wieloletniej Dyrektor Jadwigi Kalisz, stanowisko to objęła Danuta Grzegorczyk i pozostawała na nim do momentu swej śmierci w sierpniu 2016 r. Do czasu powołania kolejnego dyrektora obowiązki pełniła Małgorzata Śluzek (VIII 2016 – 31 XII 2017). Przez kilka miesięcy 2016 r. w wypożyczalni pracowała Justyna Cholewińska-Michalczyk. Od listopada 2016 r. na stanowisku bibliotekarza pracuje Anna Gałązka.
Od I 2018 dyrektorem biblioteki jest Tadeusz Paweł Lempkowski (I-XII 2018 p.o. dyrektora)
KULTUROTEKA
Zmiany lokalowe dokonane w 2017 r. w naszej instytucji zbiegły się ze zmianami organizacyjnymi. Od 1 stycznia 2018 roku w struktury biblioteki włączony został Klub Kulturalne Zacisze, który pełnił dotychczas rolę nieformalnego domu kultury w naszej gminie. Zaowocowało to nie tylko zmianą nazwy (Gminna Biblioteka Publiczna – Kulturoteka w Cegłowie), ale też zmianami personalnymi. Dyrektorem został dotychczasowy kierownik Klubu Kulturalne Zacisze – Tadeusz Paweł Lempkowski. Powołano stanowisko zastępcy ds. biblioteki (Małgorzata Śluzek). Ponadto na stanowisku bibliotekarza pracuje Anna Gałązka. Od 1 2018 do XII 2021 instruktorem plastycznym była Dorota Wójcik.
Działalność informacyjna i kulturalno-oświatowa
W ciągu swojej wieloletniej działalności biblioteka prowadziła działalność popularyzującą książkę i czytelnictwo w środowisku. Bardzo ograniczone zaplecze lokalowe, a także finansowe i kadrowe sprawiały, że najczęściej były to formy nie wymagające dużych nakładów realizacyjnych. Warto wspomnieć o tych odbywanych regularnie, jak: wystawy książkowe, kiermasze książek, lekcje biblioteczne czy wycieczki uczniów do biblioteki
- Corocznie biblioteka jest też współorganizatorem konkursów recytatorskich: im. Kornela Makuszyńskiego, im. Michaliny Chełmońskiej-Szczepankowskiej, „Warszawska Syrenka”.
- Wiele działań miało charakter okolicznościowy i wiązało się z obchodzonymi rocznicami czy współudziałem w większych imprezach środowiskowych: różnorakie konkursy literackie, plastyczne, wiedzy o regionie i najaktywniejszy czytelnik oraz głośne czytanie bajek, wieczory poezji dziecięcej, popołudnia z książką dziecięcą, wakacyjne spotkania dla dzieci, gry i zabawy literackie dla uczniów młodszych klas podstawowych. Na przełomie lat 80. i 90. w lokalu biblioteki odbywały się lekcje językowe dla miejscowych dzieci.
- Znaczącym punktem w działalności popularyzatorskiej biblioteki były i są spotkania autorskie, na które zapraszani byli znani i ciekawi przedstawiciele świata literackiego. Byli u nas: Anna Przemyska (w 1982 r.), Jerzy Bronisławski (1983), Ewa Nowacka (1984), Andrzej Zaniewski (1985), Romuald Karaś (1986), Stanisław Myśliwski (1987), Jerzy Grzymkowski (1988), Tadeusz Żółciński (krytyk literacki) (1988), Kazimierz Długosz (red.nacz.”Nowej Wsi”) (1989), Tadeusz Chudy (red.nacz. ”Świerszczyka”) (1990), Alicja Patey-Grabowska (1994), Krzysztof Petek (2004), Dorota Gellner (2004), Wanda Chotomska (2005), Grzegorz Kasdepke (2006) Małgorzata Gutowska- Adamczyk (2007), Ernest Bryll (2018), Elżbieta Sieradzińska (2018), Teresa Lipowska (2019), Krzysztof Daukszewicz (2019), Maciej Patkowski (2019), Tadeusz Goc, Barbara Maksymiuk i Krzysztof Tomaszewski z siedleckiej grupy poetyckiej Witraż (2019), Jadwiga Wąsowska (2019), Elżbieta Bednarczyk (2019), prof. Jerzy Bralczyk (2021), Zbigniew Masternak (2022), Barbara Supeł (2022).
- Biblioteka gminna prowadziła stałą współpracę z lokalną gazetkę Gminne Wieści, systematycznie dostarczając redakcji artykuły dotyczące działalności placówki. Z czasem przejęła redakcję gminnej gazetki pt. “Cegiełka”.
Z chwilą poprawy warunków lokalowych w 2006 roku, biblioteka podjęła dodatkowe działania na rzecz promowania książki i rozwoju kulturalnego środowiska.
- Prowadzimy warsztaty i spotkania czytelnicze dla dzieci ze szkół i przedszkoli
- Koło Literackie – comiesięczne spotkania, których tematyka jest najczęściej ogólnokulturalna bądź związana z tradycjami i historią naszego regionu. Był to więc np. Wieczór z poezją Jana Twardowskiego, Wielkanoc w polskiej kulturze, Rola symboli i ceremoniałów, Wszystkie drogi prowadzą do ludzi – rzecz o samotności, Najpiękniejsze polskie zabytki i najciekawsze miejsca w naszej okolicy, Historia szkolnictwa w naszej gminie czy Historia młyna w Cegłowie
- Organizujemy konkursy literacko-fotograficzne, np. “Sleeveface: ubierz się w książkę”
- Wystawy i plenery malarskie (Krzysztof Rusiecki, Mirosław Chyliński, Sara Marzewska)
- Klubik Mam – spotkania dla opiekunów i małych dzieci
- Baśniowe Popołudnie – comiesięczne zajęcia literacko-plastyczne dla dzieci
- Cegłowskie Kino letnie (wcześniej: Kino na leżakach) – plenerowe pokazy filmowe dla dorosłych i dzieci
Uczestniczymy też w akcjach ogólnopolskich:
- Narodowe Czytanie – akcja pod patronatem Prezydenta RP propagująca znajomość literatury narodowej, w której obszerne fragmenty dzieł odczytywane są publicznie, również w środkach masowego przekazu
- Mała Książka Wielki Człowiek – kampania przypominająca o korzyściach wynikających ze wspólnego, rodzinnego czytania już od pierwszych miesięcy życia dziecka.